Іван
Кірчук
Іван Кірчук – унікальны прадстаўнік сучаснай беларускай этнакультуры. Шматграннасць яго таленту дзівіць: ён фалькларыст і педагог, спявак і мультыінструменталіст, кампазітар, літаратар, мастак.
Нарадзіўся ў 1958 годзе ў горадзе Ліда. Скончыў Лідскае музычнае вучылішча па спецыяльнасці “дырыжор акадэмічнага хору”. У 1985 годзе скончыў універсітэт культуры па спецыяльнасці “дырыжор народнага хору”. Тры гады займаўся ў аспірантуры Інстытута Мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору АН РБ па спецыяльнасці “фальклярыстыка”. Больш за 14 гадоў працаваў у Мінскім вучылішчы мастацтваў заг. аддзяленнем “Абрадавая дзейнасць і фальклор”.
Усё творчае жыццё Івана Кірчука звязана з беларускім фальклорам. На гэтым няпростым шляху ёсць цудоўныя вехі: музей, пачатак якому паклалі экспедыцыі па вёсках з бацькам, рэканструкцыя мноства абрадаў, серыя метадычных дапаможнікаў і кніг па фальклору, стварэнне некалькіх фальклорных калектываў, у тым ліку “Тройцы” – лепшага на сучаснай беларускай этнасцэне. Ён сцвярджае, што праз фальклор мы вучымся разумець сябе, праз гісторыю свайго роду даведваемся пра сямейныя каштоўнасці, раскрываем творчы патэнцыял асобы.
У цяперашні час Іван Кірчук дацэнт кафедры этналогіі і фалькларыстыкі ў Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М.Танка. Шмат эксперыментуе са студэнтамі з беларускім фальклорам, працягвае папаўняць свой этнаграфічны музей, які ў цяперашні час знаходзіцца ў Галандыі, збірае музычныя інструменты, піша кнігі і не толькі па абрадам і святам Беларусі, праводзіць семінары ў Расіі па славянскіх рытуалах і святах.
Пра яго зняты відэафільм “Іван Іванавіч”. Аўтар кніг “Автобаны и минестрели” і “Гарыць свечка ля алтара”.
Кнігі напоўнены шматлікімі прытчамі, казкамі і вершамі ўласнага сачынення.
Прапануем вашай увазе некалькі вершаў Івана Кірчука з кнігі “Гарыць свечка ля алтара”.
* * *
Я – безземельный…
Нищий я,
Не то, что мои Предки…
Мной позабыты сыновья –
Лишь в паспорте «отметки».
Из сундука рассыпав прах,
Не углядел святое:
остался в жизни «на бобах»
и не нашел родное…
Я что – «в рубашке» был рождён?
Иль в жертву Музам принесён?
* * *
Растрепалась борода тополиная,
застучала клювами семья журавлиная.
Стали ночи коротки, а денёчки жаркие.
Зависает радуга разноцветной аркою.
Я по радуге сбегал в травушку былинную
и березке песню пел заунывную.
Воду из колодца пил – старого, дремучего –
но никак не мог понять Духа Всемогущего.
В Духа, что живет во всём, мерит высшей мерою,
я с годами всё сильней укрепляюсь верою!
Только веру я обрел с опозданием:
не учил меня мой дед этим знаниям.
Асноўныя творы
-
Лозка, А. Тэатралізаваныя школьныя святы / Алесь Лозка, Иван Кирчук. – Мінск : “Беларуская энцыклапедыя”, 2004. – 176 c.
-
Кирчук, И. Автобаны и менестрели / И. Кирчук. – Минск : ООО “Ковчег”, 2009. – 414 с.
-
Кірчук, І. Выхаванне на нацыянальных традыцыях / Іван Кірчук. – Мінск, 2008. – 192 с.
-
Кирчук, И. Горит свеча у алтаря… : (исповедь менестреля) / Иван Кирчук. – Минск : Промкомплекс, 2014. – 500 с.
-
Кирчук, И. Города восхождений / Иван Кирчук. – Минск. ООО “Белпринт”, 2021. – 440 с.
-
Кирчук, И. Масленица / Иван Кирчук. – Минск, 2005. – 71 с.
-
Кирчук, И. Славянские гадания / Иван Кирчук. – Минск, 2005. – 106 с.
-
Кирчук, И. Праздник осеннего равноденствия. – Минск, 2005. – 88 с.
-
Кирчук, И. Ярила-Купала / Иван Кирчук. – Минск, 2005. – 162 с.
Аб жыцці і творчай дзейнасці
-
Дзядзюля, А. Кветка Перуна : Іван Кірчук запрашае ў чароўны свет беларускіх абрадаў, песень і казак / Алена Дзядзюля ; фота // Звязда. – 2022. – 14 чэрв. – С. 12. – Рецензия на: Кветка Перуна / Іван Кірчук.
-
Кирчук, И. “Не обижаюсь, если меня не узнают на улице” / Иван Кирчук, беседовала Наталия Василевская // Принеманские вести. – 2021. – 28 окт. – С. 2.
-
Кірчук, І. Лабірынты ведаў нашых продкаў / Іван Кірчук, гутарыў Цімур Вычужанін // Полымя. – 2019. – № 7. – С. 144-148.
-
Целяшук, В. Музычная арыфметыка Івана Кірчука / Вікторыя Целяшук // Звязда. – 2018. – № 180. – С. 1, С. 5.
-
Степан, В. Современное колдовство : Иван Кирчук / Владимир Степан // Советская Белоруссия. – 2018. – 15 июня. – С. 2.
-
Кирчук, И. Гори, гори, новый огонь / Иван Кирчук, бесед. Андрей Муковозчик // Советская Белоруссия. – 2018. – 6 января. – С. 11.
-
Арлова, Т. Беларусь пачынае і выйграе : монаспектакль Івана Кірчука “Дарожка мая” на ХХІІ Міжнародным тэатральным фестывале “Белая вежа” / Таццяна Арлова // Літаратура і мастацтва. – 2017. – 6 кастрычніка (№ 40). – С. 13.
-
Русілевіч, В. “Дарожка” прывяла дамоў... / Вікторыя Русілевіч // Лідская газета. – 2017. – 7 чэрвеня. – С. 14.
-
Рагін, Я. М. Этнавыхаванне – рэч рэальная : што паспяваюць за шэсць гадзін? / Яўген Рагін // Культура. – 2016. – 26 лістапада (№ 48). – С. 11.
-
Давыдава, А. Чароўная “Троіца” / Алена Давыдава // Рэспубліка. – 2016. – 7 красавіка. – С. 5.
-
Клімаў, А. Не час “Троіцы”? / Алег Клімаў // Культура. – 2016. – 2 красавіка (№ 14). – С. 2.
-
Кирчук, И. “Наша обрядовая культура – это не шоу” / Иван Кирчук, бесед. Антон Ананич // Минская школа сегодня. – 2015. – № 9. – С. 60-63.
-
Кірчук, І. Пра што мне піша неба / Іван Кірчук // Культура. – 2015. – 17, 31 студзеня; 14, 28 лютага; 14 сакавіка; 11, 25 красавіка (№3, 5, 7, 9, 11, 15, 17). – С. 14.
-
Кiрчук, I. “Зорная карта” Кірчука / І. Кірчук, гутар. А. Клімаў // Культура. – 2014. – № 41. – 11 кастрычніка. – C. 6-7.
-
Весялуха, М. Музыка і вершы рамантыкаў / М. Весялуха // Лiтаратура i мастацтва. – 2012. – № 24. – 15 чэрвеня. – C. 9.
-
Кирчук, И. “Бороду ношу в честь дедов и прадедов” : уроженец г. Лиды, руководитель этнотрио “Троіца” Иван Кирчук / И. Кирчук, бесед. О. Ганевич // Комсомольская правда. – 2012. – 31 мая. – C. 44.
-
Чернухо, А. “Белорусы звучат очень мощно” / А. Чернухо // Народная газета. – 2012. – 19 мая. – C. 15.
-
Шаюк, К. “Троіца” стала пяць разоў першай / К. Шаюк // Звязда. – 2012. – 30 сакавіка. – C. 8.
-
Ганевич, О. Группой года в Беларуси стала “Троіца” / О. Ганевич // Комсомольская правда. – 2012. – 23 марта.
-
Чернухо, А. Эксперты выбрали “Троіцу” : группой 2011 года стала фолк-рок группа “Троица” / А. Чернухо // Народная газета. – 2012. – 23 марта.
-
Кирчук, И. Сыграть на дереве дождя / И. Кирчук, бесед. А. Васянин // Советская Белоруссия. – 2011. – 24 ноября.
-
Сухадолаў, А. “Варажбіт” у Заслаўі / А. Сухадолаў // Лiтаратура i мастацтва. – 2011. – № 35. – 2 верасня. – C. 3.
-
Кiрчук, I. “Троіца” – экспа, ...магія “Варажбіта” з акарынай / І. Кірчук, гутар. С. Трафілаў // Культура. – 2011. – № 34. – 20 жніўня.
-
Романова, Е. “Обряды могут и навредить” / Е. Романова // Комсомольская правда. – 2011. – 6 июля. – C. 12.
-
Корбут, О. Иван Кирчук импровизирует / О. Корбут // Советская Белоруссия. – 2011. – 9 красавіка.
-
Кiрчук, I. Аўдыёзапісы не гінуць / І. Кірчук // Культура. – 2010. – № 36.
-
Завадская, И. Иван Кирчук живет на чемоданах / И. Завадская // Советская Белоруссия. – 2010. – 4 сентября.
-
Габышева, Е. Менестрели об автобанах : биография и география легендарной “Троицы” на страницах новой книги Ивана Кирчука / Е. Габышева // Народная газета. – 2010. – 14 студзеня.
-
Кирчук, И. “Чтобы быть здоровым, нужно слушать белорусский фольк” : интервью с лидером этнотрио “Троица” Иваном Кирчуком / И. Кирчук // Комсомольская правда. – 2009. – 17-23 декабря. – C. 12-13.
-
Кирчук, И. Фолк без рамок / И. Кирчук, бесед. Н. Декола, А. Незванов // Советская Белоруссия. – 2009. – 12 декабря. – C. 12.
-
Кирчук, Г. Творческая лира нашего менестреля / Г. Кирчук, бесед. Е. Орехво // Лiдская газета. – 2009. – 1 снежня. – C. 3.
-
Кiрчук, I. “Нашы песні спяваюць, як калыханкі” / І. Кірчук, гутар. В. Целяшук // Звязда. – 2009. – 13 лістапада.
-
Петров, С. Иван Кирчук проехал / С. Петров // Советская Белоруссия. – 2009. – 31 октября.
-
Павлов, А. Позывные любви / А. Павлов // Советская Белоруссия. – 2008. – 18 декабря. – C. 10.
-
Мартыненка, В. Варажбіт из “Troitsы” : Іван Кірчук / В. Мартыненка // Народная газета. – 2008. – 4 верасня.
-
Кiрыковiч, А. Кірчук лепш за Клуні! / Алесь Кірыковіч // Лiтаратура i мастацтва. – 2006. – № 43. – C. 11.
-
Пепеляев, В. Тайная ворожба Ивана Кирчука / Валентин Пепеляев // Советская Белоруссия. – 2006. – 20 октября. – C. 14.
-
Шаўцова, Г. Таямнічая варажба Івана Кірчука : “Троіца” пакарыла Амерыку / Ганна Шаўцова // Беларусь. – 2006. – № 11-12. – C. 58-59.
-
Васiлевiч, У. Кірчук Іван Іванавіч (н. 14.09.1958, г. Ліда) / У. Васілевіч, А. Гурчанка // Беларускі фальклор: у 2 т. / гал. рэд. Г. П. Пашкоў [і інш.] – Мінск: “Бел. энцыклапедыя”, 2005. – Т. 1. – C. 686-687.
-
Шестакова, О. На Гродзеннщине родились Дмитрий Войтюшкевич и Иван Кирчук / О. Шестакова // Комсомольская правда. – 2005. – 29 октября. – C. 30-31.
-
Цiмошык, Л. Векавы пыл не схавае векавы попел : Іван Кірчук / Л. Цімошык // Звязда. – 2005. – 6 мая. – С. 3.
-
Будкiн, С. Іван Кірчук – пераемнік Мулявіна / Сяргей Будкин // Мастацтва. – 2004. – № 9. – С. 17-19.
-
Берасцень, С. “Троіца” : працяг будзе! / Святлана Берасцень // Мы – беларусы. – 2003. – C. 200-201.